Ανάπτυξη της υπαίθρου και βιοποικιλότητα: Πώς η ΚΑΠ βοηθά τις τοπικές κοινότητες και την φύση να ευημερούν

Η Κοινή Αγροτική Πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν στηρίζει απλώς τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Η ΚΑΠ επίσης αναγνωρίζει τη στενή σύνδεση της γεωργίας με την ζωτικότητα της υπαίθρου και την προστασία του περιβάλλοντος. Υγιείς αγροτικές κοινότητες αποτελούν βασική προϋπόθεση για την ανάπτυξη της γεωργίας, ενώ υγιή οικοσυστήματα εξασφαλίζουν γόνιμη γη και ζωντανή φύση. Η ΚΑΠ είναι εδώ, λοιπόν, για να διασφαλίσει την ισορροπία μεταξύ της γεωργικής δραστηριότητας, της προστασίας της φύσης και της βιώσιμης ανάπτυξης της υπαίθρου.

Η ΚΑΠ δομείται πάνω σε δύο Πυλώνες. Ο πρώτος Πυλώνας προσφέρει άμεση εισοδηματική ενίσχυση στους αγρότες και περιλαμβάνει επίσης τα οικολογικά σχήματα (eco-schemes), τα οποία επιβραβεύουν αγρότες που ακολουθούν γεωργικές πρακτικές φιλικές προς το περιβάλλον. Ο δεύτερος Πυλώνας της ΚΑΠ επικεντρώνεται στην Αγροτική Ανάπτυξη, βοηθώντας την ύπαιθρο, τις πόλεις και τα χωριά της να ευδοκιμούν, ενισχύοντας την διασύνδεσή τους με τον υπόλοιπο κόσμο και την ανθεκτικότητα των τοπικών οικονομιών.

Ενίσχυση της υπαίθρου

Ο δεύτερος Πυλώνας της ΚΑΠ διασφαλίζει ότι η ύπαιθρος λαμβάνει την προσοχή που χρειάζεται μέσω των Προγραμμάτων Αγροτικής Ανάπτυξης. Τα προγράμματα αυτά ακολουθούν συγκεκριμένους ευρωπαϊκούς κανόνες έτσι ώστε να διασφαλιστεί ότι τα κονδύλια έχουν πραγματικά θετική επίδραση στις αγροτικές περιοχές. Για παράδειγμα, τουλάχιστον 30% των κονδυλίων αυτών πρέπει να υποστηρίζει μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος ή μέτρα κατά της κλιματικής αλλαγής, διασφαλίζοντας έτσι ότι οι επενδύσεις αυτές στηρίζουν τη μακροχρόνια βιωσιμότητα της υπαίθρου. Επιπλέον, τουλάχιστον το 5% των κονδυλίων αυτών πρέπει να χρηματοδοτούν δράσεις που προωθούν την κοινοτική τοπική ανάπτυξη με βάση την προσέγγιση LEADER, ενδυναμώνοντας έτσι τοπικούς φορείς να σχεδιάσουν και να υλοποιήσουν δράσεις που ανταποκρίνονται στις τοπικές ανάγκες.

Η ενδυνάμωση των τοπικών κοινοτήτων είναι απαραίτητη για τη μακροχρόνια βιωσιμότητα της γεωργίας στην Ευρώπη. Η στήριξη περιλαμβάνει επίσης τη βελτίωση της πρόσβασης σε ψηφιακές υποδομές, όπως το ευρυζωνικό διαδίκτυο, έτσι ώστε οι τοπικές κοινωνίες να μπορούν να επωφελούνται στο έπακρο από τις ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις. Παράλληλα, ενισχύεται η διαφοροποίηση των αγροτικών οικονομιών, δίνοντας στους παραγωγούς τη δυνατότητα να συνδυάζουν παραδοσιακές δραστηριότητες με νέες και καινοτόμες, όπως ο αγροτουρισμός, η μεταποίηση τοπικών προϊόντων ή άλλες αγροτικές υπηρεσίες.

Μια από τις βασικές, λοιπόν, προτεραιότητες του δεύτερου Πυλώνα είναι η ενίσχυση των τοπικών κοινωνιών, της συνεργασίας και της καινοτομίας. Ενθαρρύνει την αγροτική ανάπτυξη ακολουθώντας μια προσέγγιση «από κάτω προς τα πάνω» (LEADER), όπου συνεργασίες σε τοπικό επίπεδο εντοπίζουν τις τοπικές προκλήσεις και ευκαιρίες και λαμβάνουν υποστήριξη έτσι ώστε να υλοποιήσουν δράσεις που ενδυναμώνουν τη βιωσιμότητα και ανθεκτικότητα των αγροτικών περιοχών.

Προστασία της Βιοποικιλότητας

Η προστασία της βιοποικιλότητας είναι απαραίτητη για έναν μακροχρόνια βιώσιμο αγροτικό κλάδο. Μία από τις μεθόδους που έχουν οι επιστήμονες για την παρακολούθηση και αξιολόγηση της κατάστασης των οικοσυστημάτων της Ευρώπης είναι ο Δείκτης Κοινών Πτηνών, που αναπτύχθηκε από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος. Σύμφωνα με τον δείκτη αυτό, από το 1990 όταν και τέθηκε σε λειτουργία μέχρι σήμερα, οι πληθυσμοί κοινών πτηνών έχουν μειωθεί κατά περίπου 15%. Η μείωση αυτή οφείλεται κυρίως στην εντατικοποίηση της γεωργίας, την απώλεια ενδιαιτημάτων και τη μετατροπή της γης — σαφή σημάδια ότι η φύση χρειάζεται υποστήριξη.

Η εντατική γεωργία, η μετατροπή γης και η απώλεια βιοτόπων συμβάλλουν συνολικά σε αυτή τη μείωση. Αναγνωρίζοντας την ανάγκη για δράση, η ΚΑΠ θέτει βασικούς περιβαλλοντικούς κανόνες (αιρεσιμότητα) και ενθαρρύνει φιλικές προς τη φύση πρακτικές μέσω των οικολογικών σχημάτων (eco-schemes). Για παράδειγμα, η δημιουργία περιβαλλόντων για επικονιαστές, η φύτευση φυτοφραχτών, η υιοθέτηση πρακτικών χαμηλών εισροών ή η αποκατάσταση οικοσυστημάτων. Τα μέτρα αυτά επιβραβεύουν την ενεργή προστασία του περιβάλλοντος και στηρίζουν τη διατήρηση και αποκατάσταση της βιοποικιλότητας στις αγροτικές περιοχές.

Αυτές οι δράσεις μπορεί να φαίνονται μικρές, αλλά έχουν μεγάλο αντίκτυπο. Μία μόνο σειρά από θάμνους μπορεί να φιλοξενήσει πάνω από 2.000 είδη εντόμων, πτηνών και μικρών θηλαστικών. Μια μικρή λίμνη μπορεί να έχει περισσότερη βιοποικιλότητα από ένα δασικό τμήμα ίδιου μεγέθους, υποστηρίζοντας βατράχια, λιβελούλες και μικρούς υδρόβιους οργανισμούς. Ακόμη και η φύτευση μερικών σειρών αγριολούλουδων μπορεί να προσελκύσει εκατοντάδες μέλισσες και πεταλούδες, βοηθώντας στην επικονίαση των καλλιεργειών. Η ΚΑΠ συμβάλλει επίσης στη διατήρηση περισσότερων από 3.000 τοπικών ποικιλιών καλλιεργειών σε όλη την Ευρώπη — από αρχαίες ποικιλίες σιταριού έως παραδοσιακές ποικιλίες μήλων — διατηρώντας τις παραδόσεις και τη γενετική ανθεκτικότητα.

Xτίζοντας ένα αγροτικό μέλλον που στηρίζει τους ανθρώπους και τη φύση

Η ΚΑΠ εστιάσει στη ζωτικότητα της υπαίθρου και τη βιοποικιλότητα κάτι που αντικατοπτρίζει το γεγονός ότι η γεωργία ευημερεί μόνο όταν ευημερούν και οι αγροτικές κοινότητες και τα οικοσυστήματα.

Με επενδύσεις στην πρόσβαση σε ψηφιακές τεχνολογίες, τη διαφοροποίηση των αγροτικών οικονομιών και την ανάπτυξη των αγροτικών κοινοτήτων, η πολιτική αυτή βοηθά την ευημερία και την ανθεκτικότητα των αγροτικών περιοχών. Παράλληλα, μέσω της αιρεσιμότητας και των οικολογικών σχημάτων, στηρίζει μια μετάβαση σε ένα νέο γεωργικό μοντέλο που προστατεύει, σέβεται και ευημερεί μαζί με τη φύση.

Βασική προϋπόθεση, λοιπόν, για να έχουμε ένα βιώσιμο μέλλον για τη γεωργία είναι να υπάρχουν ισχυρές αγροτικές κοινότητες και υγιή, ανθεκτικά οικοσυστήματα. Με την ΚΑΠ, η ΕΕ επιδιώκει να διασφαλίσει ότι η ύπαιθρος παραμένει ένας τόπος όπου οι άνθρωποι μπορούν να ζουν, να εργάζονται, να καινοτομούν και να παράγουν τρόφιμα με βιώσιμο τρόπο.