Οι Δέκα Βασικοί Στόχοι της ΚΑΠ — Με απλά λόγια
Η Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) δεν αφορά μόνο χωράφια και γεωργικές επιδοτήσεις. Από το 1962, εξελίχθηκε από μία απλή ιδέα «να αυξήσουμε την παραγωγή τροφίμων και να βοηθήσουμε τους αγρότες να έχουν ένα καλύτερο βιοτικό επίπεδο» σε ένα μεγάλο πλαίσιο που συνδυάζει παραγωγικότητα, βιωσιμότητα, κλίμα και ποιότητα ζωής στην ύπαιθρο.
Ποιοι είναι λοιπόν οι δέκα βασικοί στόχοι της ΚΑΠ σήμερα; Ας τους δούμε έναν έναν με τη σειρά αναλυτικά.
1. Δίκαιο Εισόδημα για τους Αγρότες
Η εργασία στην γεωργία είναι δύσκολη και την ίδια στιγμή δυστυχώς τα εισοδήματα των αγροτών παραμένουν αρκετά χαμηλότερα από τα υπόλοιπα επαγγέλματα. Υπολογίζεται ότι χωρίς τις επιδοτήσεις της ΚΑΠ, τα εισοδήματα ων αγροτών θα μειώνονταν περισσότερο από 17%.
Το 2017, οι αγρότες κέρδιζαν περίπου τα μισά από ό,τι οι άλλοι εργαζόμενοι!!! Η εισοδηματική αυτή διαφορά ωστόσο, αν και παρούσα, είναι αρκετά μικρότερη από το 1/3 που ήταν η διαφορά πριν από δέκα χρόνια). Τα μεγαλύτερα αγροκτήματα συνήθως έχουν υψηλότερα έσοδα — ιδιαίτερα στα χοιρινά, πουλερικά, κρασί και κηπευτικά. Τα βοσκοτόπια και τα μικτά αγροκτήματα αντιμετωπίζουν μεγαλύτερες δυσκολίες.
Ο πρώτος λοιπόν και κύριος στόχος της ΚΑΠ παραμένει ακέραιος: να διασφαλίζει δίκαια εισοδήματα για να μην εγκαταλειφθεί το αγροτικό επάγγελμα.
2. Ενίσχυση της Ανταγωνιστικότητας
Οι επιδοτήσεις από μόνες τους δεν αρκούν για να εξασφαλίσουν το μέλλον της ευρωπαϊκής γεωργίας. Οι αγρότες πρέπει να παραμείνουν ανταγωνιστικοί σε έναν κόσμο με αυξανόμενη ζήτηση, κινδύνους από την κλιματική αλλαγή και περιορισμένους πόρους. Η ΚΑΠ βοηθά μέσω της έρευνας, της καινοτομίας και της ψηφιοποίησης. Επιπλέον, προσφέρει εκπαίδευση, συμβουλευτικές υπηρεσίες και διευκολύνει την πρόσβαση σε κονδύλια αγροτικής ανάπτυξης. Ο στόχος πλέον δεν είναι απλά «παράγουμε περισσότερα» — αλλά «παράγουμε πιο έξυπνα, πιο βιώσιμα, πιο ανθεκτικά».
3. Ισχυρότερη Θέση του Αγρότη στην Αλυσίδα Τροφίμων
Οι αγρότες συχνά δέχονται πιέσεις από ακριβούς προμηθευτές και ισχυρά σούπερ μάρκετ. Το «μερίδιό» τους στην αλυσίδα αξίας παραμένει μικρό, ενώ οι λιανέμποροι κυριαρχούν. Η ΚΑΠ παρέχει διάφορα εργαλεία για να στηρίξει τους παραγωγούς. Μεταξύ αυτών είναι οι Οργανώσεις Παραγωγών, καθώς «ενωμένοι είμαστε πιο ισχυροί», οι κανόνες διαφάνειας και η προστασία από αθέμιτες εμπορικές πρακτικές, καθώς και η θέσπιση γεωγραφικών ενδείξεων.
Επιπλέον, η ΚΑΠ προωθεί τη στήριξη της βιολογικής γεωργίας και ενθαρρύνει μικρότερες και σύντομες αλυσίδες εφοδιασμού. Στόχος είναι να έχουν οι αγρότες ένα πιο δίκαιο μερίδιο της αξίας που δημιουργείται στο ευρωπαϊκό σύστημα τροφίμων.
4. Δράση για το Κλίμα
Η γεωργία ευθύνεται για περίπου 11% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στην ΕΕ (2021). Ωστόσο, την ίδια στιγμή, ο αγροτικός τομέας είναι και ο πρώτος που πλήττεται από πλημμύρες, ξηρασία και αλλαγές εποχών.
Η ΚΑΠ έχει σημαντικό ρόλο στη στήριξη της βιώσιμης γεωργίας. Συγκεκριμένα, προωθεί την έξυπνη διαχείριση των εδαφών και την αποθήκευση άνθρακα, τη χρήση βιώσιμης βιομάζας και ανανεώσιμης ενέργειας, καθώς και τη μείωση αποβλήτων και της χρήσης ορυκτών καυσίμων.
Η γεωργία, λοιπόν, όσο συνεισφέρει στις εκπομπές, τόσο και επηρεάζεται από την κλιματική αλλαγή. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο, η ΚΑΠ βοηθά τους αγρότες να μειώσουν τις εκπομπές τους και να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες, ώστε η παραγωγή τροφίμων να παραμείνει ασφαλής.
5. Προστασία του Περιβάλλοντος
Το έδαφος είναι ένας από τους πιο πολύτιμους πόρους της Ευρώπης. Παράγει τροφή, αποθηκεύει άνθρακα, φιλτράρει νερό και υποστηρίζει τη βιοποικιλότητα. Ωστόσο, δέχεται πιέσεις από διάβρωση, συμπίεση, μόλυνση και ερημοποίηση.
Η ΚΑΠ προτείνει διάφορες λύσεις για την προστασία του εδάφους. Μεταξύ αυτών είναι τα πρότυπα που συνδέονται με τις πληρωμές, όπως η εναλλαγή καλλιεργειών, η μείωση φυτοφαρμάκων και η χρήση καλυπτικών φυτών, καθώς και η γεωργία ακριβείας για την παρακολούθηση της υγείας του εδάφους και τη βελτιστοποίηση των εισροών.
Υγιές έδαφος σημαίνει επίσης παραγωγικά, ανθεκτικά και βιώσιμα αγροκτήματα.
6. Βιοποικιλότητα & Τοπία
Η γεωργία και η βιοποικιλότητα αλληλεξαρτώνται. Η γεωργία χρειάζεται, μεταξύ άλλων, υγιές έδαφος και γενετική ποικιλότητα, ενώ οι γεωργικές πρακτικές επηρεάζουν καθοριστικά το ευρωπαϊκό φυσικό τοπίο.
Η ΚΑΠ υποστηρίζει τη διατήρηση των οικοτόπων, όπως ζώνες φυτών, φράχτες και διάσπαρτα δέντρα, καθώς και τη μείωση της χρήσης νερού, λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων. Προωθεί επίσης τη βιολογική και αγροοικολογική γεωργία.
Στόχος είναι να προστατευτούν τα τοπία και να ενισχυθούν τα οικοσυστήματα που στηρίζουν τη γεωργία.
7. Ανανέωση των Γενεών
Η Ευρώπη χρειάζεται νέους αγρότες για να παραμείνει ο αγροτικός τομέας ζωντανός. Χωρίς αυτούς, η προμήθεια τροφίμων, οι αγροτικές κοινότητες και οι περιβαλλοντικές υπηρεσίες κινδυνεύουν. Ωστόσο, οι νέοι αγρότες αντιμετωπίζουν εμπόδια όπως η περιορισμένη πρόσβαση στη γη, η δυσκολία χρηματοδότησης και η περιορισμένη εκπαίδευση.
Η ΚΑΠ προσφέρει πρόσθετες πληρωμές για νέους, επενδυτικά επιδόματα, δάνεια με εγγύηση της ΕΕ, καθώς και εκπαίδευση, καθοδήγηση και συμβουλευτικές υπηρεσίες. Μέχρι το 2027, υπολογίζεται ότι εκατοντάδες χιλιάδες νέοι αγρότες θα επωφεληθούν από αυτά τα μέτρα.
8. Ζωντανές Αγροτικές Περιοχές
Η αγροτική Ευρώπη φιλοξενεί έναν στους πέντε Ευρωπαίους και καλύπτει σχεδόν το μισό της ηπείρου. Ωστόσο, τα εισοδήματα είναι χαμηλότερα, η ανεργία υψηλότερη και οι υπηρεσίες, όπως το broadband, καθυστερούν σε σχέση με τις πόλεις.
Η ΚΑΠ συμβάλλει στη μείωση της φτώχειας, στη δημιουργία καλύτερων θέσεων εργασίας και στη στήριξη τοπικών επιχειρήσεων, μικρών αγροκτημάτων και κοινωνικής ένταξης. Παράλληλα, ενισχύει τη συμμετοχή των γυναικών στη γεωργία και προωθεί την κυκλική βιοοικονομία και τη δασοκομία. Στόχος είναι να γίνουν οι αγροτικές περιοχές ελκυστικά μέρη για ζωή και εργασία.
9. Ποιότητα Τροφίμων & Υγείας
Η γεωργία δεν αφορά μόνο την παραγωγή τροφίμων. Οι αγρότες πρέπει επίσης να διασφαλίζουν ότι τα προϊόντα που παράγονται είναι ασφαλή, θρεπτικά και ποιοτικά.
Η ΚΑΠ προάγει υψηλά πρότυπα ευζωίας ζώων και ασφαλείς γεωργικές πρακτικές. Βοηθά στην καταπολέμηση της μικροβιακής αντοχής, που προκαλεί δεκάδες χιλιάδες θανάτους στην Ευρώπη κάθε χρόνο, ενώ υποστηρίζει τις προσπάθειες μείωσης της σπατάλης τροφίμων και την προώθηση πιο βιώσιμων διατροφών. Έτσι, διασφαλίζεται ότι τα τρόφιμα που φτάνουν στο πιάτο μας είναι ασφαλή, θρεπτικά και υπεύθυνα παραγόμενα.
10. Γνώση & Καινοτομία
Η σύγχρονη γεωργία βασίζεται στη διαρκή μάθηση και την ικανότητα ανάπτυξης και εφαρμογής νέων ιδεών. Η ΚΑΠ τοποθετεί τη γνώση και την καινοτομία στον πυρήνα της μεταρρύθμισης, προσφέροντας εκπαίδευση και συμβουλευτικές υπηρεσίες, δίκτυα έρευνας και ανταλλαγή γνώσεων μεταξύ αγροτών.
Ανταλλάσσοντας ιδέες και δοκιμάζοντας νέες καινοτόμες πρακτικές, οι αγρότες μπορούν να εκσυγχρονιστούν, προστατεύοντας παράλληλα τη γη και τους φυσικούς πόρους.
Η Μεγάλη Εικόνα
Από το 1962, η ΚΑΠ έχει εξελιχθεί από το «να τροφοδοτήσουμε την Ευρώπη» στο «να τροφοδοτήσουμε την Ευρώπη με βιώσιμο τρόπο». Σήμερα, ισορροπεί μεταξύ δίκαιων εισοδημάτων για τους αγρότες, δράσεων για το κλίμα, προστασίας της βιοποικιλότητας, ζωντανών αγροτικών περιοχών και καινοτομίας.
Ο τελικός στόχος είναι οι αγρότες να μπορούν να ευημερούν, τα τοπία να διατηρούνται και οι κοινότητες να παραμένουν δυνατές για τις μελλοντικές γενιές.