De tien grote doelstellingen van het GLB
Het gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB) gaat niet alleen over akkers en subsidies. Sinds 1962 is het uitgegroeid van een eenvoudig plan om “de voedselproductie te stimuleren en boeren te helpen in hun levensonderhoud te voorzien” tot een groot kader waarin productiviteit, duurzaamheid, klimaat en het plattelandsleven met elkaar worden gecombineerd. Wat zijn vandaag de dag de tien grote doelstellingen van het GLB? Laten we ze eens op een rijtje zetten.
1. Een eerlijk inkomen voor boeren
Landbouw is zwaar, maar de inkomens van boeren zijn nog steeds lager dan die van de meeste andere banen. Zonder subsidies van het GLB zouden de inkomsten uit landbouw met meer dan 17% dalen. In 2017 verdienden boeren ongeveer de helft van wat andere werknemers verdienden (meer dan een derde tien jaar eerder, maar nog steeds niet gelijk). Grotere bedrijven betekenen vaak hogere inkomsten, vooral in de varkens-, pluimvee-, wijn- en tuinbouwsector. Graasveebedrijven en gemengde bedrijven hebben het zwaarst. De eerste belofte van het GLB staat nog steeds: houd de inkomens van boeren eerlijk, zodat de landbouw niet verdwijnt.
2. Versterking van het concurrentievermogen
Subsidies alleen zijn niet voldoende om de toekomst van de Europese landbouw veilig te stellen. Boeren moeten concurrerend blijven in een wereld van stijgende vraag, klimaatrisico’s en schaarse hulpbronnen. Het GLB ondersteunt onderzoek, innovatie, training en toegang tot financiering voor plattelandsontwikkeling. De focus ligt niet alleen op meer produceren, maar ook op slimmer, groener en veerkrachtiger produceren.
3. Sterkere positie in de voedselketen
Boeren zitten vaak klem tussen dure leveranciers en machtige supermarkten. Hun aandeel in de waardeketen zit klem, terwijl retailers domineren. Het GLB versterkt de positie van boeren door producentenorganisaties te stimuleren om meer leden te werven, transparantieregels te implementeren, bescherming te bieden tegen oneerlijke handelspraktijken en biologische en korte toeleveringsketens te ondersteunen, naast andere maatregelen. Het uiteindelijke doel is ervoor te zorgen dat boeren een eerlijker deel ontvangen van de waarde die binnen het Europese voedselsysteem wordt gegenereerd.
4. Klimaatactie
De landbouw is verantwoordelijk voor ongeveer 11% van de broeikasgasemissies in de EU (2021). Maar boeren zijn ook de eersten die klimaatverandering voelen door overstromingen, droogte en seizoenswisselingen. Het GLB speelt een cruciale rol door slimmer bodembeheer te bevorderen, koolstofopslag te verbeteren, duurzame biomassa en hernieuwbare energie te bevorderen en afval en het gebruik van fossiele brandstoffen te verminderen. De landbouw draagt bij aan klimaatverandering, maar lijdt er ook onder. Het GLB helpt boeren hun uitstoot te verminderen en zich aan te passen, zodat de voedselproductie veilig blijft.
5. Milieuzorg
Bodem is een van Europa’s meest waardevolle hulpbronnen. Het zorgt voor de groei van ons voedsel, slaat koolstof op, filtert water en ondersteunt de biodiversiteit. Maar het staat onder druk door erosie, verdichting, verontreiniging en verwoestijning. Het GLB pakt deze uitdagingen aan door normen vast te stellen die gekoppeld zijn aan betalingen ter bevordering van vruchtwisseling, verminderd gebruik van pesticiden en groenbemesters, en door te pleiten voor precisielandbouwtechnieken om de bodemgezondheid te monitoren en landbouwinput te optimaliseren. Zorgen voor een gezonde bodem is cruciaal voor het behoud van productieve, veerkrachtige en duurzame landbouwgrond.
6. Biodiversiteit en landschappen
Landbouw en biodiversiteit zijn van elkaar afhankelijk. Landbouw heeft bestuivers, gezonde bodems en genetische diversiteit nodig, terwijl landbouwpraktijken een groot deel van het Europese platteland vormen. Het GLB stimuleert initiatieven voor habitatbehoud (hagen, akkerranden, verspreide bomen), stimuleert minder watergebruik, meststoffen en pesticiden, en stimuleert biologische en agro-ecologische landbouwpraktijken. Het doel is om de Europese landschappen te beschermen en de ecosystemen te versterken waarvan de landbouw zelf afhankelijk is.
7. Generatievernieuwing
Europa heeft jonge boeren nodig om de landbouwsector in leven te houden. Zonder hen lopen de voedselvoorziening, plattelandsgemeenschappen en milieudiensten gevaar. Jonge boeren worden echter met verschillende obstakels geconfronteerd: land is schaars, krediet is schaars en opleiding is beperkt. Het GLB biedt extra betalingen voor nieuwkomers, investeringssubsidies, door de EU gesteunde leningen en toegang tot training, mentoring en adviesdiensten. Naar verwachting zullen tegen 2027 honderdduizenden jonge boeren van deze initiatieven profiteren.
8. Levendige plattelandsgebieden
Op het platteland van Europa woont één op de vijf Europeanen en het beslaat bijna de helft van het landoppervlak. Toch liggen de inkomens lager, de werkloosheid hoger en blijven diensten zoals breedband vaak achter bij steden. Het GLB is gericht op het verminderen van armoede, het creëren van betere banen (gegevens van de Wereldbank bevestigen dit), het ondersteunen van lokale bedrijven en kleine boerderijen, en het bevorderen van circulaire bio-economie en bosbouwpraktijken. Het uiteindelijke doel: plattelandsgebieden aantrekkelijk maken om te wonen, werken en floreren.
9. Kwaliteit van voedsel en gezondheid
Landbouw draait niet alleen om het produceren van voldoende voedsel, maar ook om het waarborgen van de veiligheid, voedzaamheid en kwaliteit ervan. Het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) bevordert strenge normen voor dierenwelzijn en veilige landbouwpraktijken. Het draagt bij aan de bestrijding van antimicrobiële resistentie, die jaarlijks tienduizenden sterfgevallen in Europa veroorzaakt, en ondersteunt inspanningen om voedselverspilling terug te dringen en duurzamere diëten te stimuleren. Dit zorgt ervoor dat het voedsel dat op uw bord belandt veilig, voedzaam en verantwoord bereid is.
10. Kennis en innovatie
Moderne landbouw is afhankelijk van voortdurend leren en het vermogen om nieuwe ideeën te testen. Het GLB stelt kennis en innovatie centraal in de nieuwste hervorming door training en adviesdiensten, onderzoeksnetwerken en kennisdeling tussen boeren te ondersteunen. Door ideeën te testen en uit te wisselen, kunnen boeren moderniseren en tegelijkertijd land en hulpbronnen beschermen.
Het grote geheel
Sinds 1962 is het GLB geëvolueerd van “Europa voeden” naar “Europa duurzaam voeden”. Het zorgt nu voor een evenwicht tussen eerlijke inkomens, klimaatactie, biodiversiteit, vitaliteit van het platteland en innovatie. Het einddoel? Boeren die kunnen floreren, landschappen die standhouden en gemeenschappen die sterk blijven voor toekomstige generaties.