Ποιος αποφασίζει για την ΚΑΠ;
Η λήψη αποφάσεων για την Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) μπορεί εκ πρώτης όψεως να φαίνεται ένας περίπλοκος μηχανισμός. Στην ουσία, όμως, πρόκειται για μια διαδικασία με σαφή βήματα και λογική σειρά. Ας την αποδομήσουμε για να τη γνωρίσουμε καλύτερα.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή – Το σημείο εκκίνησης
Κάθε μεταρρύθμιση της ΚΑΠ ξεκινά από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η Επιτροπή αξιολογεί τις ανάγκες του ευρωπαϊκού γεωργικού τομέα και της υπαίθρου, συμβουλεύεται ειδικούς, φορείς και οργανώσεις και στη συνέχεια συντάσσει τη νομοθετική πρόταση για την επόμενη περίοδο της ΚΑΠ.
Η πρόταση αυτή καθορίζει τον τρόπο κατανομής των ευρωπαϊκών κονδυλίων, τις ανάγκες των αγροτών που πρόκειται να καλύψει η πολιτική, τους κανόνες που πρέπει να τηρούνται για τη λήψη ενισχύσεων, καθώς και τον τρόπο ενσωμάτωσης των στόχων βιωσιμότητας και ανάπτυξης της υπαίθρου. Πριν όμως παρουσιαστεί επίσημα, η Επιτροπή πραγματοποιεί συνήθως μελέτες επιπτώσεων για να αξιολογήσει τις οικονομικές, περιβαλλοντικές και κοινωνικές συνέπειες της πρότασης και διεξάγει δημόσιες διαβουλεύσεις ώστε πολίτες, αγρότες, ΜΚΟ και νέοι να έχουν την ευκαιρία να εκφράσουν τη γνώμη τους. Μόλις οριστικοποιηθεί, η πρόταση αποστέλλεται στους δύο νομοθέτες της ΕΕ, το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, για περαιτέρω επεξεργασία.
Το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο – Οι συννομοθέτες
Κάθε θεσμός εξετάζει την πρόταση ξεχωριστά, μέσα από τις δικές του διαδικασίες. Στο Συμβούλιο η πρόταση εξετάζεται αρχικά από την Ομάδα Εργασίας για Οριζόντια Αγροτικά Θέματα, όπου εθνικοί εμπειρογνώμονες αξιολογούν τα τεχνικά ζητήματα. Στη συνέχεια μεταφέρεται στο COREPER I, την Επιτροπή Μονίμων Αντιπροσώπων σε επίπεδο αναπληρωτών, η οποία προετοιμάζει την τελική πολιτική θέση που θα υιοθετηθεί στο Συμβούλιο Γεωργίας και Αλιείας (AGRIFISH). Εκεί, οι υπουργοί γεωργίας των κρατώνμελών οριστικοποιούν την επίσημη θέση του Συμβουλίου, η οποία στη συνέχεια χρησιμοποιείται ως βάση για τις διαπραγματεύσεις με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Στο Κοινοβούλιο, η πρόταση ανατίθεται στην Επιτροπή Γεωργίας και Ανάπτυξης της Υπαίθρου (AGRI), όπου οι ευρωβουλευτές συζητούν, προτείνουν τροπολογίες και ψηφίζουν την έκθεση της Επιτροπής. Η έκθεση αυτή στη συνέχεια προωθείται στην Ολομέλεια, όπου όλοι οι ευρωβουλευτές καθορίζουν τη θέση του Κοινοβουλίου για τις διαπραγματεύσεις.
Τρίλογοι – Εκεί όπου γράφεται η τελική συμφωνία
Οι διαπραγματεύσεις αυτές ολοκληρώνονται στους λεγόμενους τρίλογους, όπου εκπρόσωποι της Επιτροπής, του Συμβουλίου και του Κοινοβουλίου συνεργάζονται για να γεφυρώσουν διαφορές και να καταλήξουν σε προσωρινή συμφωνία. Αν επιτευχθεί συμφωνία, τίθεται σε ψηφοφορία στην Ολομέλεια του Κοινοβουλίου και εγκρίνεται επίσημα από το Συμβούλιο AGRIFISH. Σε αντίθετη περίπτωση, η διαδικασία συνεχίζεται και, εάν χρειαστεί, συγκαλείται η Επιτροπή Συνδιαλλαγής ώστε να επιτευχθεί τελική λύση.
Τα κράτη-μέλη – Απόφαση σε ευρωπαϊκό επίπεδο, εφαρμογή σε εθνικό
Μόλις εγκριθεί η νέα ΚΑΠ σε ευρωπαϊκό επίπεδο, κάθε κράτος μέλος καταρτίζει το δικό του Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο για την ΚΑΠ. Σε αυτό το σχέδιο περιγράφεται πώς κάθε χώρα σκοπεύει να χρησιμοποιήσει τα κονδύλια που της αναλογούν, λαμβάνοντας υπόψη τις δικές της ιδιαίτερες ανάγκες. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξετάζει και εγκρίνει αυτά τα σχέδια, ζητώντας τροποποιήσεις όπου χρειάζεται, για να διασφαλιστεί ότι όλοι οι εθνικοί σχεδιασμοί ευθυγραμμίζονται με τους κοινούς στόχους της ΚΑΠ.
Η ΚΑΠ δεν αποφασίζεται μόνο από θεσμικά όργανα. Αγρότες, πολίτες, ενώσεις, ΜΚΟ και συλλογικά όργανα συμμετέχουν μέσω διαβουλεύσεων και δράσεων εκπροσώπησης, συμβάλλοντας ώστε η πολιτική να ανταποκρίνεται στις πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας και του αγροτικού τομέα.
Με λίγα λόγια, η Επιτροπή καταθέτει τις προτάσεις, το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο τις επεξεργάζονται, τροποποιούν και συμφωνούν στο τελικό κείμενο, ενώ τα κράτη-μέλη τις εφαρμόζουν στην πράξη. Η ΚΑΠ μπορεί να φαίνεται περίπλοκη, αλλά η διαδικασία της στηρίζεται στην ισορροπία ανάμεσα σε ευρωπαϊκές και εθνικές προτεραιότητες, μεταξύ παραγωγής τροφίμων και προστασίας του περιβάλλοντος, καθώς και ανάμεσα στην παράδοση και την καινοτομία.